Pracownik porzuca pracę i przejmuje kontakty oraz zlecenia klientów byłej firmy – jak to wygląda z perspektywy prawa.
Zachowanie pracownika, polegające na przejmowaniu klientów dotychczasowego pracodawcy, może być potraktowane jako czyn nieuczciwej konkurencji. Zachowania takie definiuje ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Dotyczy to również pracowników, czy też współpracowników działających na podstawie kontraktów cywilnoprawnych (umowa zlecenia, umowa o dzieło) oraz na wykonujących indywidualną działalność gospodarczą (kontrakty B2B).
Nieuczciwa konkurencja-kto ponosi odpowiedzialność?
Niezależnie od odpowiedzialności ustawowej, wynikającej z przywołanej wyżej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, odpowiedzialność pracownika może wynikać także z faktu naruszenia zobowiązań umownych łączących pracownika z pracodawcą. Regulują one podstawowe relacje zawodowe między nimi, w szczególności umowny zakaz konkurencji oraz naruszenie klauzuli poufności, czy też zobowiązanie do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że odpowiedzialność za popełnienie czynu nieuczciwej konkurencji może ponosić także przyszły pracodawca odchodzącego pracownika.
Czym jest nieuczciwa konkurencja?
Kiedy pracodawca dowiaduje się, że jego pracownik zamierza odejść z pracy, a ponadto docierają do niego sygnały, iż pracownik podejmuje próby naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa lub nawet już dokonał takiego naruszenia, pracodawca może podjąć odpowiednie kroki prawne mające na celu zabezpieczenie swojego interesu.
Do typowych przykładów nieuczciwej konkurencji należą:
-
Rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji o byłym pracodawcy (art. 14 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji).
-
Nakłanianie do niedokonywania zakupów u byłego pracodawcy (art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji).
-
Nakłanianie klientów lub innych osób (np. dostawców) do rozwiązania umowy z pracodawcą albo niewykonywania z nim umowy (art. 12 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji).
Należy jednak zaznaczyć, że nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji samo oferowanie korzystniejszych warunków oraz zachęcanie do podjęcia współpracy. Dopuszczalna zatem jest konkurencja cenowa i jakościowa.
Powyższe nie powinno być jednak wynikiem naruszenia zobowiązań pracownika względem dotychczasowego pracodawcy np. zobowiązania do zachowania poufności informacji pozyskanych w czasie współpracy, czy też zakazu konkurencji.
Jakie działania należy podjąć?
W odpowiedzi na nieuczciwą konkurencję ze strony byłego pracownika (czy też pracownika „na odchodnym”) pracodawca może złożyć pozew o zaniechanie naruszeń oraz o odszkodowanie,
a ponadto złożyć zawiadomienie z wnioskiem o ściąganie przestępstw związanych z naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa.
Co warte zauważenia, pozwać można także nowego pracodawcę, który wspólnie dokonuje takich naruszeń. Niezależnie od odpowiedzialności ustawowej za naruszenie konkurencji, pracodawca ma do dyspozycji pozew z tytułu naruszenia umownych zobowiązań pracownika, takich jak zobowiązanie do poufności oraz zakaz konkurencji w czasie trwania współpracy, lub też obowiązującego po jego wygaśnięciu.
Zgodnie z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:
Art. 3. [Czyny nieuczciwej konkurencji]:
1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
2. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.
Art. 11. [Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa]:
1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również do osoby, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego – przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy.
Art. 12. [Przejmowanie pracowników i klientów]:
1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
2. Czynem nieuczciwej konkurencji jest także nakłanianie klientów przedsiębiorcy lub innych osób do rozwiązania z nim umowy albo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
Art. 14. [Rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości]:
1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoim lub innym przedsiębiorcy albo przedsiębiorstwie, w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody.
2. Wiadomościami, o których mowa w ust. 1, są nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje, w szczególności o:
1) osobach kierujących przedsiębiorstwem;
2) wytwarzanych towarach lub świadczonych usługach;
3) stosowanych cenach;
4) sytuacji gospodarczej lub prawnej.
Co grozi za czyn nieuczciwej konkurencji?
Konsekwencjami naruszenia przez pracownika tajemnicy przedsiębiorstwa może być i jest w szczególności odpowiedzialność cywilna – art. 18 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Wskazana ustawa przewiduje także przepisy karne, takie jak:
Art. 23. [Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa]:
1. Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto, uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej.
Kodeks karny przewiduje, iż:
Art. 266. [Ujawnianie informacji w związku z wykonywaną funkcją]
§ 1. Kto, wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Niezmiernie istotne jest to, że zarówno odpowiedzialność cywilną za naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, jak i odpowiedzialność karną może ponosić również nowy pracodawca, który uzyska i wykorzysta dla siebie bezprawnie tajemnicę przedsiębiorstwa od byłego pracownika.
Autor: adw. Kacper Dzik – kancelaria Krzeszewski & Partnerzy
„Kancelaria Krzeszewski & Partnerzy”
